مراقبت‌ های قبل از بارداری

مراقبت های قبل از بارداری ، مجموعه اقداماتی است که به ارزیابی خطرات احتمالی برای باردار شدن و داشتن یک بارداری سالم، می پردازد. مراقبت های قبل از بارداری شامل 5 مورد زیر می باشد :

تشکیل پرونده در مرکز بهداشتی

معاینه بالینی

آزمایشات قبل از بارداری

واکسیناسیون و تجویز مکمل های قبل از بارداری

آموزش و مشاوره

مراقبت‌های قبل از بارداری و آزمایشات قبل از بارداری

قبل از اینکه تصمیم بگیرید بچه دار شوید، بهتر است آمادگی های لازم را برای رسیدن به این مرحله از زندگی مشترک، چه از بعد روحی و چه از نظر جسمی پیدا کنید.

به همین دلیل،  توصیه می شود یکسری مشاوره های پزشکی و معاینات و آزمایشات قبل از بارداری توسط متخصصین انجام گیرد. این امر نقش بسیار موثری، در ایجاد یک بارداری سالم خواهد داشت و باعث کاهش مشکلات و عوارض حین بارداری و پس از زایمان می گردد.

مطالعات هم نشان داده اند که مراقبت های پیش از بارداری، نه تنها شانس ایجاد یک بارداری سالم را افزایش می دهد، بلکه در دوام این بارداری و جلوگیری از سقط جنین و نیز عدم ایجاد نقص های مادرزادی در جنین، موثر خواهد بود.

اغلب، مادران 1 تا 2 هفته پس از قطع اولین قاعدگی، متوجه بارداری خود می شوند که در این زمان بسیاری از ارگان های جنین  تشکیل شده اند. به عنوان مثال تا این زمان دیگر طناب نخاعی جنین شکل گرفته است و مصرف اسید فولیک به عنوان روش پیشگیری از نقایص احتمالی طناب نخاعی و سیستم عصبی جنین، شاید کمی دیر شده باشد.

متخصصین بر این باورند که بهترین زمان برای شروع مراقبت های پیش از بارداری حداقل سه ماه قبل از شروع بارداری می باشد.

در این رابطه پزشک می تواند آزمایشات قبل از بارداری را ترتیب دهد تا از وجود و یا عدم وجود هرگونه بیماری پنهان در زوج های جوان که روی باردار شدنشان اثر می گذارد، اطمینان حاصل نماید و متعاقب آن می تواند توصیه هایی را درباره ورزش ، غذا خوردن و سبک زندگی به آنها ارائه دهد.

آزمایشات قبل از بارداری شامل آزمایشات زیر می باشد:

تعیین گروه خونی و Rh

CBC (شمارش کامل سلول های خونی)

قند خون ناشتا

آزمایش کامل ادرار

آزمایش سیفلیس

تیتر سرخجه

بررسی هپاتیت B

آزمایش ایدز ( در صورت وجود سابقه رفتار‌های پر خطر)

حتی اگر مادر، تجربه قبلی بارداری را داشته باشد، باز هم باید معاینات و آزمایش‌های پیش از بارداری را انجام دهد، چرا که سلامتی، ممکن است از زمان آخرین بارداری تغییر کرده باشد.

از ابتدایی ترین ازمایش‌های پیش از بارداری، یک معاینه فیزیکی استاندارد از جمله اندازه گیری قد، وزن و فشار خون، معاینه پستان ها و ناحیه تناسلی است.

سپس برای بررسی های بهتر و دقیق تر یک سری آزمایشات قبل از بارداری توسط متخصص تجویز می شود. توجه کنید که انجام کلیه آزمایش های پیش از بارداری لازم و ضروری نیست و پزشک تنها براساس شرح حال و نتایج بررسیهای خود، برخی از این آزمایشات را تجویز می کند.

آزمایشات قبل از بارداری که اغلب توسط متخصصین توصیه می شود شامل موارد زیر می باشند:

از مهمترین آزمایش‌های پیش از بارداری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

1- تست های غربالگری ژنتیک: سوابق فامیلی و سن از جمله عواملی هستند که احتمال متولد شدن نوزاد مبتلا به بیماری های مادرزادی ژنتیکی را افزایش می‌دهند.

2- تست پاپ اسمیر: به کمک این آزمایش، آسیب شناس می تواند سلول های غیرطبیعی رحم و دهانه رحم را که امکان دارد سلول های پیش سرطانی یا سرطانی باشند، شناسایی کند. توصیه می شود قبل از اقدام به بارداری این تست انجام شود چرا که در دوران بارداری به طور طبیعی، تغییرات فیزیولوژیک و نرمالی در سلول های رحم و دهانه رحم رخ می دهد، ممکن است این تغییرات طبیعی مربوط به دوران بارداری، با سلول های تغییر شکل یافته سرطانی و پیش سرطانی اشتباه گرفته شود و تفسیر تست پاپ اسمیر را با مشکل مواجه کند.

پس بهتر است قبل از اقدام به بارداری حتما تست پاپ اسمیر انجام شود

3- آزمایش شمارش خون کامل: نتایج این آزمایش به بررسی کامل گلبول‌های خون می‌پردازد و وجود هرگونه کم خونی و مشکلات دیگر خونی را مشخص می کند.

4- آزمایش قند خون ناشتا: به عنوان یکی از آزمایشات پیش از بارداری،‌احتمال ابتلا به دیابت در آن بررسی می شود.

5-آزمایش تیروئید: این آزمایش در راستای تشخیص و بررسی مشکلاتی از قبیل کم‌ کاری و پرکاری تیروئید
انجام می شود.

6- آزمایش تعیین گروه خون و Rh: این آزمایش برای جلوگیری از احتمال اختلالات خونی مادر و جنین در دوران بارداری انجام می شود.

7- آزمایش تعیین میزان ویتامین D: برای تشخیص کمبود ویتامین D در مادر این آزمایش به عنوان یکی از آزمایشات پیش از بارداری انجام می‌شود. ویتامین  D به بدن کمک می کند تا با جذب بهتر و بیشتر کلسیم، باعث استخوان سازی و استحکام هرچه بیشتر استخوان ها گردد.

8- آنالیز کامل و کشت ادرار :به دلیل شناخت بیماری ها، من جمله بیماری های کلیوی و عفونت ادرار جزو آزمایش‌های قبل از بارداری می‌باشد.

9- تیتر آنتی بادی ضد سرخجه: در صورتی که مادر قبلا ایمن نشده باشد و از سابقه ابتلای خود به بیماری سرخجه مطمئن نباشد، بهتر است یک تست خون برای بررسی آنتی بادی ضد سرخجه انجام دهد. سرخجه یک بیماری ویروسی است که در صورت ابتلای مادر در دوران بارداری، ممکن است جنین وی با عوارض جسمی شدید و غیرقابل باز‌گشتی مواجه گردد. در صورتیکه مادر سابقه ابتلا به سرخجه نداشته باشد با یک واکسیناسیون ساده 3 ماه قبل از بارداری، این بیماری قابل پیشگیری است. اگر قبلا هم سرخجه گرفته باشد که دیگر مبتلا نمی گردد و واکسن هم لازم ندارد. در مواردی که مادر اطلاعاتی در مورد سابقه ابتلا به سرخجه نداشته باشد با یک آزمایش ساده آنتی بادی، این امر قابل تشخیص خواهد بود.

آزمایش :HBsAg در صورت لزوم در مورد بررسی هپاتیت با نظر پزشک به عنوان یکی از مراقبت‌های پیش از بارداری صورت می گیرد.

آزمایش :VDRL آزمایش عفونت های انتقالی از راه جنسی از دیگر تستهای پیش از بارداری است که انجام آن قبل از بارداری توصیه می شود. بررسی عفونت های انتقالی از راه جنسی مانند کلامیدیا، سیفلیس و ایدز توصیه می گردد.

 مراقبت های پیش از بارداری با واکسیناسیون های ضروری

بسیاری از عفونت های قابل پیشگیری، ممکن است موجب سقط جنین یا نقایص مادرزادی جنین شوند. بنابراین دانستن سابقه واکسیناسیون مادر بسیار مهم است و در صورت عدم انجام واکسیناسیون قبلی، در اولین فرصت زیر نظر پزشک واکسن های زیر تزریق شود.

1- واکسن سرخجه

2- واکسن هپاتیت

3-واکسن کزاز

مراقبت‌های قبل از بارداری با مصرف مکمل های لازم

همانطور که گفته شد قبل از اقدام به بارداری مادر باید مصرف روزانه مکمل، حاوی 400 میلی گرم اسید فولیک (ترجیحا از سه ماه قبل از بارداری) را شروع  نماید، تا خطر نقص لوله عصبی، مانند اسپینا بیفیدا را کاهش دهد.

لحظه شیرین تولد نوزادی تندرست که بعد از گذراندن یک دوره بارداری سالم پا به عرصه گیتی گذاشته است، دلچسب ترین واقعه برای هر پدر و مادری می‌تواند باشد. فراموش نکنیم که انجام به موقع مراقبت های قبل از بارداری و آزمایشات قبل از بارداری این موهبت عزیز را به شما هدیه کرده است.

PN:0040

منبع:

1-https://www.mayoclinic.org

2-http://apps.who.int

3-https://www.babycentre.co.uk

4-https://www.babycenter.com