مراقبت‌های دوران بارداری به معنای در پیش گرفتن سبک زندگی سالم و مشاوره منظم با پزشک متخصص است. این مراقبت‌ها در کنار مراقبت‌های پیش از بارداری مانند رژیم غذایی زوجین قبل از بارداری در داشتن یک بارداری سالم و در نتیجه نیز و نیز یک زایمان سالم نیز موثر است.
در این مقاله فیتولند به بیان مهمترین مراقبت‌های دوران بارداری اعم از تغذیه، ورزش، مصرف ویتامین‌ها، آزمایش‌های مورد نظر، وزن مناسب و راه‌حل‌های بهبود معضلات شایع بارداری می‌پردازد. با ما همراه باشید.
بهبود وضع سلامت
به‌محض آن‌که از بارداری خود مطلع شدید، یک وقت ملاقات با پزشک خود (متخصص زنان و یا ماما) تنظیم کنید. پزشک در اولین ملاقات معمولاً تاریخچه پرونده پزشکی شما را چک نموده و از علائم احتمالی که تجربه کرده‌اید؛ سؤال می‌کند. در طی این جلسه، آزمایش خون و نمونه ادرار برای شما تجویز می‌شود و این امکان را دارد تا در جلسات بعدی نیز تکرار شوند. مراقبت‌های بارداری از این مرحله آغاز می‌شوند.
آزمایش ادرار جهت بررسی مواردی نظیر وجود باکتری‌ها، کنترل میزان سطح قند خون (عامل خطر دیابت بارداری) و سطح پروتئین خون (نشانگر “پره‌اکلامپسی” یا فشارخون بارداری) تجویز می‌شود.
آزمایش خون نیز به جهت کنترل مواردی از قبیل شمارش سلول‌های خونی، تعیین گروه خونی، سطح آهن (بررسی آنمی یا کم‌خونی) و بیماری‌های عفونی (مانند سفلیس، HIV و هپاتیت) تجویز می‌شود.
همچنین ممکن است پزشک در اولین دیدار بسته به شرایط شما، برخی آزمایش‌های دیگر را نیز تجویز نماید. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
آزمایش لگن برای بررسی اندازه و شکل رحم.
آزمایش پاپ اسمیر برای بررسی سرطان دهانه رحم.
سونوگرافی جهت بررسی رشد و موقعیت جنین. در سونوگرافی از امواج صوتی استفاده کرده و تصویری از جنین را بر یک مانیتور ایجاد می‌کند.
یکی از مهمترین مراقبت‌های بارداری مراجعه به پزشک هر چهار هفته یک‌بار است. در ماه‌های 7 و 8 بارداری زمان ویزیت پزشک کوتا‌ه‌تر شده و به هر دو هفته یک‌بار می‌رسد. در ماه آخر نیز تا زمان زایمان لازم است که هر هفته به پزشک خود مراجعه نمایید.
در هر ملاقات، پزشک، وزن و فشارخون شما را اندازه گرفته و آزمایشی برای تست ادرار تجویز می‌کند. همچنین به صدای قلب جنین شما گوش داده و بعد از هفته بیستم بارداری اندازه رحم را بررسی می‌نماید. شما باید همیشه هرگونه نگرانی یا مشکل را با پزشک خود در میان بگذارید.
در ادامه فیتولند به پر تکرارترین سوالات مادران جوان پرداخته وبه بیان نکاتی مهم در رابطه با مراقبت‌های بارداری برای تجربه یک بارداری سالم و ایمن می‌پردازد.
در طول بارداری باید چند کیلوگرم وزن اضافه کنم؟
در رابطه با این موضوع با پزشک خود مشورت نمایید. این مسئله در افراد مختلف، متفاوت خواهد بود. بااین‌حال اغلب بانوان در این دوره حدود 12 کیلوگرم افزایش وزن خواهند داشت. اگر پیش از بارداری کم‌وزن بوده‌اید به افزایش وزن بیشتری در این دوران نیاز دارید و اگر اضافه‌وزن داشته‌اید در این دوره وزن کمتری اضافه می‌کنید.
توجه به میزان مناسب افزایش وزن در دوران بارداری، بازگشت به تناسب اندام و کاهش وزن پس از بارداری را برای شما هموارتر می‌نماید.
چه غذاهایی برای دوران بارداری مناسب هستند؟
رعایت یک رژیم غذایی مناسب از اساسی‌ترین مراقبت‌های دوران بارداری محسوب شده و ضامن سلامتی خود شما و جنین می‌باشد. بهتر است توصیه‌های مصرف مواد غذایی زیر را جدی بگیرید:
گوشت خام، تخم‌مرغ و ماهی:
غذاهایی که به‌طور کامل پخته نشده‌اند؛ احتمال مسمومیت را افزایش می‌دهند. بیش از 2 یا 3 بار در هفته از ماهی و تن ماهی استفاده نکنید. مصرف گوشت کوسه، شمشیر ماهی، شاه‌ماهی و تاج ماهی نیز به علت داشتن مقادیر بالای جیوه مجاز نیست. زیرا جیوه می‌تواند به جنین شما آسیب برساند.
میوه‌ها و سبزیجات:
تمام محصولات را قبل از مصرف به خوبی بشویید. تخته‌های برش و ظرف‌ها را تمیز نگهدارید.
لبنیات:
یکی از مهمترین مراقبت‌های دوران بارداری مصرف کافی لبنیات به صورت روزانه است. روزانه حداقل چهار واحد از گروه لبنیات مصرف کنید. این مقدار مصرف، نیاز شما و جنین را به کلسیم فراهم می‌سازد. حتماً از لبنیات پاستوریزه استفاده نمایید تا از باکتری‌های بیماری‌زا در امان باشید.
شیرین‌کننده‌ها:
برخی شیرین‌کننده‌های مصنوعی که به‌جای قند استفاده می‌شوند در صورت مصرفِ به‌اندازه، مشکلی ایجاد نمی‌کنند. مانند: آسپارتام و سوکرالوز. اما در صورت ابتلا به بیماری “فنیل‌کتونوری” نمی‌توانید از آسپارتام استفاده کنید.
کافئین:
شما مجاز به استفاده از 1 یا 2 لیوان قهوه یا سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین به صورت روزانه هستید.
آیا در دوران بارداری می‌توانم از دارو استفاده کنم؟
قبل از مصرف هرگونه دارو مانند داروهایی که فردی متخصص برای شما تجویز کرده و یا داروهایی که بدون نسخه به فروش می‌رسند و یا حتی مسکن‌ها، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. در مراقبت های دوران بارداری برخی داروها می‌توانند باعث نقص‌های حین تولد شوند. خصوصاً اگر آن‌ها در 3 ماه ابتدایی بارداری مصرف شوند.
آیا در دوران بارداری می‌توانم از مکمل‌های ویتامینی استفاده کنم؟
ضروری است که خانم‌های باردار حداقل 400 میکروگرم فولیک اسید به صورت روزانه دریافت کنند. این میزان فولیک اسید از نقص‌های مرتبط با مغز و ستون فقرات جنین پیشگیری می‌کند. برای اطلاع از میزان دقیق نیاز روزانه شما به فولیک اسید با پزشک خود مشورت نمایید.
حتما به خاطر داشته باشید که هیچ‌گونه ویتامین یا مکملی را بدون نظر پزشک مصرف نکنید. مصرف صحیح مکمل‌ها در این دوران از مهمترین مراقبت‌های دوران بارداری است.
در دوران بارداری تا چه زمانی می‌توانم کارم را ادامه دهم؟
این مسئله برای هر فرد متفاوت است و شغل و محیط کاری شما بر این مطلب تأثیر زیادی دارد. برای مثال شغل‌های مرتبط با تشعشعات – مانند مس و جیوه می‌توانند برای سلامت جنین خطرناک باشند.
اگر کار شما ملزم به فعالیت بدنی است؛ احتمالاً نمی‌توانید تا ماه‌های پایانی بارداری کارتان را ادامه دهید. کارهای به اصطلاح پشت میز نشینی؛ معمولاً خطر خاصی ندارند. اما مراقب باشید که اگر از لپ‌تاپ استفاده می‌کنید، هرگز آن را بر روی شکم خود قرار ندهید.
وضعیت کلی سلامت شما نیز فاکتور مؤثر دیگری برای تصمیم‌گیری برای ادامه کار در دوران بارداری است. اگر در معرض خطراتی خاص و یا زایمان زودرس هستید؛ بهتر است استراحت کرده و کارتان را ادامه ندهید. کارنکردن هم می‌تواند از مراقبت‌های دوران بارداری باشد.
در دوران بارداری به هنگام فعالیت بدنی چه نکاتی را باید رعایت کنم؟
اگر در دوران بارداری مشکل خاصی ندارید؛ حتماً فعالیت بدنی منظم داشته باشید. ورزش‌های مناسب این ایام یکی از نکات کلیدی در مراقبت‌های دوران بارداری محسوب می‌شود. ورزش باعث بهبود وضع سلامت شده و ناراحتی‌های جسمی و روحی را نیز کاهش می‌دهد. در روز حداقل 30 دقیقه ورزش یا فعالیت بدنی مناسب داشته باشید. راجع به شرایط خود و چگونگی انجام فعالیت بدنی نیز با دکتر خود مشورت کنید.
پیاده‌روی و شنا انتخاب‌های مناسبی برای دوران بارداری هستند. اگر شما قبل از بارداری فرد فعالی بوده‌اید؛ معمولاً ادامه فعالیت‌ها برای شما مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما اگر پیش از بارداری کم‌تحرک بوده‌اید، ورزش کردن را به آرامی شروع کنید.
به خواسته بدنتان توجه نمایید. برای پیشگیری از کمبود آب شدید و افزایش خیلی زیاد دمای بدن، به‌خصوص در سه ماهه دوم بارداری مایعات زیادی بنوشید. بهتر است از فعالیت‌هایی که احتمال افتادن و یا ضربه دیدن در آن‌ها وجود دارد مانند بسکتبال، فوتبال، اسکی و کوهنوردی اجتناب نمایید.
به یاد داشته باشید که در صورت داشتن هرگونه نگرانی راجع به این موضوع، آن را با پزشکتان در میان بگذارید.
اگر به هنگام ورزش یا فعالیت بدنی هرکدام از نشانه‌های زیر برایتان به وجود آمد، سریعا به پزشک خود اطلاع دهید:
تاری دید
سرگیجه
درد قفسه سینه
درد شکم
آیا می‌توانم در دوران بارداری، رابطه‌ی جنسی داشته باشم؟
از جمله مهمترین نکات مربوط به مراقبت‌های دوران بارداری داشتن رابطۀ جنسی در این دوران است. به خاطر داشته باشید که در طی دوران بارداری، انجام رابطه جنسی بلامانع است. اما اگر راجع به آن نگران هستید یا مشکل خاصی دارید؛ حتماً با پزشک خود درمیان بگذارید.
میزان علاقه برخی خانم‌ها به داشتن رابطه در طول بارداری تغییر می‌کند. با نزدیک شدن به انتهای بارداری بهتر است پوزیشن خود را در حین رابطه تغییر دهید؛ مانند به پهلو دراز کشیدن و یا در بالا قرار گرفتن.
در دوران بارداری چه کاری انجام دهم تا حس بهتری داشته باشم؟
فیتولند در ادامه به برخی از معضلات شایع دوران بارداری و راه‌های مدیریت آن‌هامی‌پردازد.
ناراحتی‌های صبحگاهی
حالت تهوع یا استفراغ ممکن است در هرزمانی از روز اتفاق بیفتند. بدین منظور سعی کنید وعده‌های غذایی را با حجم کمتر و تعداد بیشتر میل نمایید. مصرف غذاهای چرب، تند یا اسیدی را از برنامه غذایی خود حذف کنید.
برخی بانوان هنگامی که معده آن‌ها خالی است؛ حالت تهوع بیشتری را تجربه می‌کنند. برای پیشگیری از این وضعیت سعی کنید از خالی ماندن معده جلوگیری کرده و همیشه مقداری ماده غذایی مفید مانند آجیل ، بیسکوییت و … همراه خود داشته باشید.
در صورتی‌که ناراحتی‌های صبح هنگام باعث کاهش وزن شما شده و یا بعد از سه ماهه اول هنوز ادامه دارد؛ حتماً راجع به آن با پزشک متخصص خود مشورت کنید.
خستگی
خستگی یک حالت شایع در دوران بارداری است. سعی کنید در این دوران به خوبی استراحت کرده و یا در صورت امکان کمی بخوابید. اگر همراه با خستگی علائم دیگری نیز دارید ممکن است نشانه کم‌خونی باشد؛ پس حتماً آن را با دکتر خود درمیان بگذارید.
گرفتگی پاها
گرفتگی پا در ایام بارداری امری شایع است و انجام فعالیت بدنی می‌تواند از گرفتگی پاها جلوگیری کند. برای بهبود گرفتگی عضلات پا، ماهیچه‌های پا را با خم کردن آن‌ها به سمت داخل زانو تحت کشش قرار دهید.
کمبود آب در گرفتگی پا نقش مؤثری دارد. بنابراین برای جلوگیری از کمبود آب همواره مایعات کافی بنوشید.
پیشگیری از یبوست از مراقبت‌های دوران بارداری
برای جلوگیری از یبوست در دوران بارداری، به میزان کافی مایعات مصرف کنید. همچنین مواد غذایی غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس‌دار را در رژیم غذایی خود بگنجانید هیچ وقت بدون مشورت با پزشک خود از مسهل‌ها استفاده نکنید. به صورت کلی مصرف ملین‌ها ایمن‌تر از مسهل‌ها است.
هموروئید (بواسیر)
از مراقبت‌های دوران بارداری جلوگیری از بروز یبوست است. به هنگام دفع مدفوع فشار زیادی وارد نکنید و بعد از دفع نیز خود را به خوبی تمیز کنید.
تکرر ادرار
در دوران بارداری معمولاً تعداد دفعاتی که نیاز به دفع ادرار پیدا می‌کنید، افزایش می‌یابد. تغییر وضعیت هورمون‌ها و همچنین فشار جنین به مثانه (که با رشد جنین افزایش می‌یابد) از دلایل این امر هستند.
رگ‌های واریسی
از پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان در اطراف کمر و پاها اجتناب کنید. استراحت داشته باشید و سعی کنید تا جای ممکن پاهای خود را بالاتر از سطح بدن نگهدارید. از پزشک خود نیز در مورد لزوم پوشیدن جوراب واریس سؤال کنید. زیرا استفاده از آن می‌تواند باعث جلوگیری یا بهبود واریس شود.
بدخلقی
در طی بارداری وضعیت هورمون‌های شما بسیار غیر پایدار و متغیر است. تمام زندگی شما در این دوران در حال تغییر است. به خود سخت نگیرید و اگر احساس افسردگی دارید، حتماً از افراد متخصص و روانشناس کمک بخواهید.
سوزش سر دل
وعده‌های غذایی خود را کم‌حجم و پرتعداد انتخاب کنید. از مصرف غذاهای تند، چرب یا اسیدی اجتناب کنید. بلافاصله پس از صرف غذا دراز نکشید. در صورت نیاز به مصرف آنتی‌اسید، با پزشک خود مشورت نمایید.
عفونت‌های قارچی
در دوران بارداری معمولاً میزان ترشحات واژن افزایش می‌یابد. همچنین عفونت‌های قارچی که در این دوران معمول هستند؛ خود باعث افزایش ترشحات می‌شوند. در صورت وجود هرگونه ترشح غیرطبیعی یا ترشح بودار، پزشک خود را مطلع کنید.
خونریزی لثه
از مراقبت‌های دوران بارداری استفاده منظم از مسواک و نخ دندان است. معاینات روتین دندان‌پزشکی خود را نیز فراموش نکنید. مراجعه به دندان‌پزشک درحین بارداری مشکلی ندارد؛ اما حتماً بارداری خود را به او اطلاع دهید.
گرفتگی بینی
تغییر در میزان “هورمون استروژن” می‌تواند منجر به گرفتگی بینی شود. همچنین ممکن است دچار آبریزش بینی شوید.
اِدِم (تجمع مایعات)
برای جلوگیری از این مشکل، تا جای ممکن استراحت کنید و پاهای خود را بالاتر از بدن قرار دهید. هنگام خواب به پهلوی چپ دراز بکشید. زیرا این موقعیت باعث جریان راحت‌تر خون از پاها به قلب می‌شود. از داروهای ادرارآور(دیورتیک‌ها) استفاده نکنید.
تغییرات پوستی
در دوران بارداری ترک‌های پوستی به شکل خطوط قرمزرنگ بر روی پوست ظاهر می‌شوند. استفاده از لوسیون‌ها یا کرم مغذی بدن و همچنین روغن‌های طبیعی موثر می‌تواند رطوبت پوست‌های خشک را افزایش داده و از خارش پیشگیری کند. ترک‌های پوستی قابل‌اجتناب نیستند اما معمولاً بعد از بارداری به‌مرور از بین می‌روند.
تیره شدن پوست صورت یا سینه‌ها یکی دیگر از تغییرات پوستی هستند که ممکن است شما با آن‌ها مواجه شوید. برخی بانوان خطی تیره در پایین ناف خود مشاهده می‌کنند. برای کاهش این خطوط سعی کنید کمتر در معرض نور آفتاب قرارگرفته و حتما از ضد آفتاب مناسب استفاده نمایید. اغلب این تغییرات پس از بارداری بهبود می‌یابند.
مهمترین نکات در مراقبت‌های دوران بارداری
در طول بارداری موارد بسیاری وجود دارند که باید از آن‌ها اجتناب کنید. نکات مطرح شده در زیر از جمله مراقبت‌های بارداری هستند که توصیه می‌شود به خوبی از آن‌ها آگاهی داشته باشید. فراموش نکنید که در صورت نیاز به کمک؛ در اسرع وقت با پزشک خود مشورت کنید.
سیگار نکشید و در معرض دود سیگار نیز قرار نگیرید. سیگار کشیدن باعث افزایش خطر سقط جنین، زایمان زودرس، تولد نوزاد کم‌وزن و سایر مشکلات سلامتی می‌گردد.
از مواد مخدر استفاده نکنید. کوکائین، هروئین، ماری‌جوانا و سایر مواد مخدر، خطر سقط جنین، زایمان زودرس، و نقص‌های هنگام تولد را افزایش می‌دهند. همچنین باعث می‌شوند نوزاد شما از بدو تولد به ماده‌ای که در هنگام بارداری مصرف کرده‌اید معتاد باشد. این وضعیت را “سندرم پرهیز نوزادی“ می‌نامند که باعث ایجاد مشکلات جدی برای سلامت فرزند شما خواهد شد.
از مصرف الکل اجتناب کنید. نوشیدن الکل عامل اصلی نقص‌های قابل پیشگیری مانند “سندرم جنین الکلی” است.
از تمیز کردن خاک بستر گربه و یا خوردن گوشت قرمز به صورت خام یا نیم‌پز خودداری نمایید. این موارد ممکن است سبب بیماری “توکسوپلاسموز” شود که احتمال نقص‌های بدو تولد را افزایش می‌دهد.
از دوش واژینال استفاده نکنید. دوش واژینال روشی برای شستشوی واژن است که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد. شکل خانگی آن نیز از ترکیب آب و سرکه در منزل به دست می‌آید. واژن به شستشوی بیشتر از حمام کردن روتین نیاز ندارد. این دوش باعث از بین رفتن باکتری‌های مفیدی که واژن را تمیز نگه می‌دارند؛ می‌شود.
به منظور مراقبت‌های دوران بارداری مواردی که باید آن‌ها را فوراً به پزشک اطلاع دهید:
در صورت وجود هر یک از موارد زیر به پزشک خود مراجعه کنید:
مشاهده خونریزی و یا ترشحات غیرطبیعی از واژن
ورم ناگهانی یا شدید در صورت یا انگشت‌ها
سردردهای شدید یا سردردی که خوب نمی‌شود.
حالت تهوع و استفراغ مداوم
سرگیجه
تاری دید یا مشکل در بینایی
درد شدید یا گرفتگی در زیر شکم
تب و لرز
تغییر در حرکات جنین
کمتر شدن ادرار و یا سوزش ادرار
وجود بیماری یا التهاب
هر علامت و یا مشکل دیگری که شما را ناراحت می‌کند.
سؤالاتی که باید از پزشک خود در هنگام مراقبت‌های دوران بارداری بپرسید:
در هنگام بارداری چه داروهایی را می‌توانم مصرف کنم؟
از چه زمانی مصرف ویتامین‌های دوران بارداری را آغاز نمایم؟ کدام ویتامین‌ها بهتر هستند؟
به مصرف چه میزان از فولیک اسید در روز نیاز دارم؟
چگونه از ایجاد ورم جلوگیری نموده یا آن را کاهش دهم؟
چه میزان اضافه‌وزن در طول بارداری طبیعی است؟
سخن پایانی
از مهمترین مراقبت های دوران بارداری این است که همواره تحت نظر پزشک متخصص خود بوده و از مصرف هرگونه دارو بدون تجویز پزشک خودداری نمایید. با توجه به میزان فعالیت بدنی قبل از بارداری، ورزش و فعالیت بدنی را در برنامه خود بگنجانید. از مصرف غذاهای تند، چرب و اسیدی پرهیز کنید.
در کنار مصرف مکمل‌های بارداری تجویز شده توسط پزشک از رژیم غذایی غنی از سبزیجات و پروتئین بهره‌مند گردید. درصورتی‌که به افسردگی در دوران بارداری دچار شده‌اید؛ نگران نباشید. کافی است که با یک روانشناس متخصص مشورت نمایید.
در پایان فیتولند توصیه می‌کند که برای آگاهی بیشتر مقاله «برای مراقبت بعد از زایمان چه باید کرد» را مطالعه فرمایید. در صورتی‌که تمایل دارید برای دوره‌های خاص به شکل تخصصی‌تر مطالب را دنبال کنید به مقالات زیر مراجعه نمایید:
مراقبت‌های بارداری در سه ماهه اول
مراقبت‌های بارداری در سه ماهه دوم
مراقبت‌های بارداری در سه ماهه سوم
منبع:
PN:0276
سلام. از مقاله بسیار خوبتون ممنونم. من هم خیلی از این موارد رو داشتم و دیدم که مقاله‌تون چقدر مفید و درسته
مرسی از شما ک مطالب دوران بارداری ک انقدر مهم است رو در اختیار مردم قرار می دهید