درمان سندرم متابولیک

اصلی‌ترین هدف از درمان سندرم متابولیک،‌ کاهش خطر ابتلا به تصلب شرایین در افراد می‌باشد. اگرچه پیشگیری از سندرم متابولیک نیز لازم است برای افراد سالم سرلوحه کار قرار گیرد. این بیماری هر چند در افراد میانسال به بالا رواج بیشتری دارد؛ ولی در کودکان و جوانان نیز وجود دارد. انجام ورزش، داشتن یک سبک زندگی سالم و کنترل وزن و داشتن یک برنامه رژیم غذایی از مهمترین اقدامات در درمان و پیشگیری از سندرم متابولیک می‌باشد.
فیتولند در این مقاله ضمن ارایه راه‌کارهایی در پیشگیری از سندرم متابولیک توصیه می‌کند این بیماری مخفی خانمان‌سوز را جدی بگیرید و با انجام تست‌های لازم جهت سنجش سندرم متابولیک در درمان آن نیز جدی باشید.

بررسی خطرات سندروم متابولیک

تصلب شرایین از خطرات سندرم متابولیک

طبق بسیاری از مطالعات، اغلب افراد میانسال مبتلا به سندرم متابولیک، در خطر بالای ابتلا به تصلب شرایین در آینده‌ای نزدیک هستند. همچنین همان‌طور که قبلا گفته شد، به علت خطر وابسته و بالای تصلب شرایین، حتی در صورتی که احتمال ابتلا به آن در 10 سال آینده بالا نباشد، باز هم خطر در تمام طول عمر وجود دارد. مانند جوانانی که دچار سندرم هستند. افزایش پیشرفت دیابت نوع دو زودرس همواره خطر تصلب شرایین را افزایش می‌دهد.
برای کاهش خطر تصلب شرایین در زندگی، تمام افراد مبتلا به سندرم متابولیک نیازمند کنترل طولانی مدت و پیگیری‌های بالینی هستند. مهم‌ترین هدف، کاهش عوامل خطر پیش زمینه‌ای است.

دیابت نوع دو و لزوم درمان سندرم متابولیک

دیابت در مشارکت با سایر عوامل خطر سندرم متابولیک، باعث خطر بالاتری برای رشد تصلب شرایین است. در مقایسه با سایر عوامل خطر متابولیکی، گلوکز ناشتا بیشترین نقش را جهت پیشگویی و تشخیص دیابت دارد. به همین دلیل گلوکز ناشتا یکی از 5 فاکتور کلیدی در تشخیص سندرم متابولیک می‌باشد.

کنترل عوامل خطر پیش زمینه‌ای یکی از راه‌های پیشگیری از سندرم متابولیک

درحالی‌که ممکن است اغلب افراد به‌طور ژنتیکی مستعد ابتلا به این سندرم باشند، این سندرم در صورت عدم چاقی و بی‌تحرکی به ندرت ظهور بالینی می‌یابد. درنتیجه خط اول پیشگیری از سندرم متابولیک، کاهش این عوامل خطر است. همچنین اگر استعمال دخانیات که یک عامل خطر دیگر است وجود داشته باشد، نیازمند تلاش حداکثری جهت متوقف نمودن آن هستیم. دلیل مدیریت عوامل خطر پیش زمینه‌ای، کاهش یا متوقف نمودن آترواسکلروز است. حتی اگر هنوز فرد مبتلا به دیابت نوع دو نشده است، با این کنترل‌ها از مبتلا شدن به دیابت نوع 2 پیشگیری خواهد شد.

حذف چاقی شکمی و درمان سندرم متابولیک

افراد دارای سندرم متابولیک و چاقی شکمی، اولین اولویت، کاهش چاقی شکمی است. کاهش و حفظ وزن کاهش یافته از طریق مجموعه‌ای عوامل شامل کاهش کالری دریافتی، افزایش فعالیت بدنی و استفاده از قواعد تغییر رفتاری به‌خوبی به‌دست می‌اید. اولین هدف در کاهش وزن، کاهش حدود 7% تا 10% وزن بدن در طول 6 الی 12 ماه است. این هدف نیازمند کاهش 500 تا 1000 کالری مصرفی در روز است. فعالیت بدنی بیشتر، به محدودیت کالری کمک می‌کند. دستیابی به کاهش وزن استاندارد، از شدت همه یا اغلب عوامل خطر سندرم متابولیک می‌کاهد. حفظ وزن در محدوده نرمال نیز به اندازه کاهش آن مهم است و نیازمند پایش و نظارت طولانی مدت است.
داروهای موجود جهت کاهش وزن، در مدیریت چاقی در برخی بیماران مفید می‌باشد و یکی از راه‌های کمک به کاهش وزن می‌باشد. استفاده از جراحی معده برای چاقی شدید نیز یکی از راه‌های کمک به کاهش وزن برای افرادی است که با خطر بالای عوارض چاقی روبرو هستند. با توجه به خطرات احتمالی استفاده از این روش‌ها، به این نکته توجه داشته باشید که انتخاب بیماران باید توسط گروهی از متخصصان امر سلامت که واجد شرایط تصمیم‌گیری در مورد جوانب مثبت و منفی این روش هستند انجام گیرد.

کاهش بی‌تحرکی و پیشگیری از سندرم متابولیک

افزایش فعالیت بدنی در کاهش وزن موثر است. همچنین دارای اثرات مثبت بر عوامل خطر متابولیکی بوده و به‌طور موثری خطر کلی تصلب شرایین را کاهش می‌دهد. توصیه‌های حاضر شامل انجام 30 دقیقه یا بیشتر فعالیت‌های متوسط مانند پیاده‌روی سریع در بیشتر روزهای هفته (ترجیحا هر روز) است. فعالیت بیشتر فایده بیشتر دارد. بنابراین انجام فعالیت بدنی بیش از توصیه‌های حاضر، برای افراد مبتلا در درمان سندرم متابولیک موثر بوده و برای افراد سالم نیز در پیشگیری از سندرم متابولیک بسیار مفید خواهد بود. 60 دقیقه یا بیشتر از ورزش هوازی پیوسته یا پراکنده مخصوصا اگر هر روز باشد به کاهش وزن یا حفظ وزن کمک می‌کند. بهتر است 60 دقیقه پیاده‌روی سریع با شدت متوسط در کنار سایر فعالیت‌ها انجام شود.

در مرحله دوم پیشنهادها شامل چندین دوره فعالیت کوتاه (10 تا 15 دقیقه فعالیت‌هایی همچون پیاده‌روی در زمان‌های استراحت بین کار، باغبانی یا انجام کارهای خانه)، استفاده از تجهیزات ساده ورزشی (مانند تردمیل)، آهسته دویدن، شنا، دوچرخه سواری، گلف، ورزش‌های تیمی و انجام تمرینات مقاومتی است. از یک‌جانشینی در اوقات فراغت (تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری) پرهیز کنید. ضمن انکه نظارت خود فرد بر انجام فعالیت فیزیکی می‌تواند به پایبندی بیشتر به برنامه کمک نماید.
راهنمایی‌های رایج بهداشتی تاکید می‌کنند قبل از تنظیم برنامه ورزشی، ارزیابی‌های بالینی برای خطر تصلب شرایین در آینده انجام شود که شامل بررسی تاریخچه فعالیت ورزشی است. برای بیماران پرخطر (مانند افرادی با سندرم حاد کرونری اخیر یا عمل ریواسکولاریزیشن (باز کردن یا بازسازی مجدد عروق)) فعالیت‌های ورزشی باید تحت نظر پزشک انجام گیرد. همچنین راهنمای بهداشتی توصیه می‌کند در افراد دارای بیماری‌های قلبی عروقی، بیماران دارای علائم یا افراد در معرض خطر تست ورزش را قبل از انجام فعالیت‌ها انجام دهند. با این وجود لازم نیست تمام افرادی که برنامه‌ای ورزشی با شدت متوسط و پیشرفتی آرام را شروع کرده‌اند آزمایش استرس ورزش را انجام دهند.

کاهش فشار خون بالا و درمان سندرم متابولیک

وقتی فشار خون بالا بدون وجود دیابت یا بیماری مزمن کلیوی تشخیص داده شده، هدف درمان سندرم متابولیک، رساندن فشار خون به کمتر از 90/140 میلی‌متر جیوه هست. در صورت وجود دیابت یا بیماری مزمن کلیوی، هدف ما رسیدن به فشار خون کمتر از 80/130 میلی‌متر جیوه است. درکنار اهداف خاص درمان، باید به تغییرات سبک زندگی مخصوصا در افراد با سندرم متابولیک تاکید بیشتری شود. هدف از این امر، کاهش فشار خون تا جای ممکن حتی در نبود فشارخون آشکار و کسب سایر مزایای سلامت تغییر سبک زندگی است.
افزایش اندک فشار خون با تغییر سبک زندگی به‌طور موثری حاصل می‌شود. کنترل وزن، افزایش فعالیت بدنی، میانه‌روی در مصرف الکل، کاهش مصرف سدیم و افزایش مصرف میوه، سبزی و لبنیات کم چرب مطابق با رویکردهای رژیم غذایی جهت متوقف کردن فشار خون بالا (رژیم غذایی DASH) از روش‌های موثر در تغییر سبک زندگی خواهند بود.
اگر با تغییر سبک زندگی نتوان فشار خون را به اندازه کافی کنترل نمود، معمولا داروهای کاهنده فشار خون برای جلوگیری از اثرات منفی بلند مدت مانند انفارکتوس میوکارد، سکته و بیماری مزمن کلیوی لازم هستند. همچنین افراد با دیابت نوع دو که دارای فشار خون بالاتر از حد مجاز می‌شوند و همچنین برای بیماران با فشار خون بالا که مبتلا به سندرم متابولیک نیز خواهند بود این تغییرات مفید است.

بالا بودن گلوکز ناشتا از دلایل سندرم متابولیک

در درمان سندرم متابولیک، بالا بودن گلوکز ناشتا (≥100 mg/Dl) نشان دهنده اختلال تحمل گلوکز و دیابت نوع دو است. در بیماران سندرم متابولیک با اختلال تحمل گلوکز، کاهش وزن یا افزایش فعالیت بدنی یا هردو، باعث به تاخیر انداختن یا پیشگیری از دیابت نوع دو می‌گردد.
برای بیمارانی که دیابت نوع دو در ان‌ها تشخیص داده شده، آزمایش‌های بالینی نشان دهنده کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی با درمان دیس‌لیپیدمی و فشار خون هستند. کنترل قند خون با حفظ «هموگلوبین A1C» پایین‌تر از 7%، عوارض مربوط به عروق کوچک را کاسته و احتمالا خطر عروق بزرگ را نیز با همین کیفیت کاهش می‌دهد.

توجه به اختلال در چربی‌های خون برای درمان و پیشگیری از سندرم متابولیک

اختلال چربی‌های خون شامل سطوح غیرمعمول تری‌گلیسیرید ذرات کوچک LDL و سطح پایین HDL-C است. اگر LDL-C بیش از حد مجاز باشد، اولین اولویت درمان می‌باشد. حتی در صورت وجود سندرم متابولیک سایر عوامل خطر در چربی‌های خون، در درجه دوم قرار دارند.
پزشک شما با توجه به فراسنج چربی‌های خونتان و با برآورد میزان خطر بیماری‌های قلبی عروقی، اولویت بعدی درمان سندرم متابولیک و داروهای مورد نیاز شما را جهت بهبود چربی‌های خون تعیین خواهد نمود.

سخن پایانی

همان‌طور که قبلا اشاره شده، خارج از نرم بودن 3 شاخص از 5 شاخص کلیدی چاقی شکمی، تری‌گلیسرید بالا، کاهش HDL-C، فشار خون بالا و بالا بودن گلوکز خون ناشتا از دلایل سندرم متابولیک می‌باشند. اصلی‌ترین هدف از درمان سندرم متابولیک،‌ کاهش خطر ابتلا به تصلب شرایین می‌باشد. هر چند پیشگیری از سندرم متابولیک نیز لازم است برای افراد سالم مورد توجه ویژه قرار گیرد.
انجام ورزش مناسب، داشتن یک سبک زندگی سالم، کنترل وزن و داشتن یک برنامه رژیم غذایی از مهمترین اقدامات در پیشگیری و درمان می‌باشد. فیتولند به شما توصیه می‌کند ضمن انجام تست‌سندرم متابولیک در صورت تشخیص این بیماری، تلاش لازم برای درمان این بیماری زیر نظر یک متخصص را داشته باشید.

در صورت تمایل می‌توانید به صورت رایگان زیر نظر متخصصین فیتولند تست سندرم متابولیک را انجام دهید. ضمن آن‌که می‌توانید از بخش برنامه درمان سندرم متابولیک نیز در صورت ابتلا به این بیماری تحت درمان قرار گیرید.

منابع:

PN:0283