راهنمای خرید عسل طبیعی با اشاره به روش‌های تشخیص عسل طبیعی بسیاری از باورهای غلط در مورد خرید عسل واقعی را مطرح می‌کند. عسل طبیعی ، عسل واقعی یا همان عسل مرغوب عسلی است که توسط زنبورهای عسل کارگر و از شهد گل‌ تهیه می‌شود. متاسفانه در جامعه عدم آگاهی کافی و لزوم نیاز به روش‌های آزمایشی برای تشخیص عسل مرغوب، باعث شده است تا حق خرید عسل مرغوب توسط بعضی سوداگران مورد سوءاستفاده قرار گیرد.

هزاران سال است که بشر، عسل را به عنوان گنجینه‌ای سرشار از فواید غذایی و درمانی می‌شناسد. از نظر محققین یک قاشق غذا خوری عسل حاوی 64 کالری، بدون چربی، بدون کلسترول و سدیم است. ترکیبات عسل طبیعی شامل تقریبا 80 درصد کربوهیدرات ، 18 درصد آب و دو درصد انواع ویتامین ها، مواد معدنی و اسید آمینه است. زنبور عسل، علاوه بر عسل تولیدات دیگری هم دارد که همگی از خواص بی نظیر دارویی و غذایی برخودار هستند.  از دیگر تولیدات زنبور عسل می‌توان به  گرده گل زنبور عسل، ژل رویال و بره موم  اشاره کرد.

معرفی انواع عسل

برای بهره‌مندی از فواید عسل، ابتدا لازم است انواع عسل را بشناسیم تا تشخیص عسل طبیعی و عسل غیر طبیعی برای ما راحت‌تر باشد. بعد از این مرحله قطعا با اطمینان بیشتر اقدام به خرید عسل طبیعی خواهیم داشت.

• عسل طبیعی ،‌ عسل واقعی ، عسل مرغوب

این عسل توسط زنبور های عسل کارگر و از شهد گل ها تهیه می‌شود و ممکن است هر کدام از اسامی فوق در مورد آن‌ها استفاده شود. بنابراین یک عسل واقعی همان عسل طبیعی است که در ذهن ما وجود دارد. هر چند یک عسل طبیعی یک عسل مرغوب هست ولی می‌توان با توجه به کیفیت عسل درجه مرغوبیت متفاوت‌تری برای آن در نظر گرفت. به عنوان مثال مرغوبیت یک عسل طبیعی با ساکارز زیر ۱ با عسل با ساکارز بالای ۱ یکسان نیست. ولی هر چه باشد تمام این عسل‌ها طبیعی بوده و بر حسب درجه مرغوبیت آن‌ها اثرات درمانی آن‌ها متفاوت خواهد بود.

• عسل تغذیه ای

این عسل نیز توسط زنبور عسل ساخته می‌شود ولی برای تهیه عسل تغذیه‌ای ، زنبور‌های عسل کارگر، علاوه بر شهد گل‌ها، از آب و شکری هم که برای تغذیه زنبور‌ها در کندو  گذاشته می‌شود استفاده می‌کنند.

عسل تغذیه‌ای، مسلما تمام خواص و مرغوبیت عسل طبیعی را نخواهد داشت. ولی متاسفانه به علت قیمت پایین تر آن نسبت به عسل طبیعی حتی فروشگاه‌های معتبر از واژه فروش عسل طبیعی برای این نوع عسل نیز استفاده می‌کنند.

• عسل تقلبی

ماده‌ای شبیه عسل است که از گلوکز تجاری، شکر، اسید سیتریک، اسانس و … به دست می‌آید. در تولید عسل تقلبی زنبور عسل هیچ نقشی ندارد و کار دست انسان است! عسل تقلبی نه تنها خاصیت تغذیه‌ای و درمانی ندارد بلکه بسیار زیان آور و مضر می‌باشد. به همین دلیل تشخیص عسل مرغوب بسیار مهم است تا با اطمینان خرید عسل واقعی را برای خود میسر کنیم.

در این مقاله پس از اطلاع از چگونگی تهیه عسل طبیعی توسط زنبور عسل، به  بررسی راه‌های تشخیص عسل طبیعی می پردازیم. در نهایت پی می‌بریم که برای خرید عسل مرغوب و طبیعی، با توجه به اینکه تشخیص عسل خالص از عسل تقلبی بسیار دشوار است خرید باید از مراکز معتبر که ارزش گذاری اصالت عسل ‌آنها با برگه آزمایشگاه معتبر همراه است، انجام پذیرد.

تهیه عسل طبیعی توسط زنبور

عسل یکی از محصولات تولیدی زنبور است که از فرآوری شهد گل‌ها به وسیله زنبور عسل تهیه می‌شود. شهد گل‌ها ترکیبی از 80 درصد آب و قند‌‌های مرکب همچون ساکارز است. زنبور کارگر در سفر‌های خود به خارج کندو، شهد گل‌ها را جمع‌آوری می‌کند. شهد در شکم دوم زنبور عسل ذخیره شده و در آنجا با بزاق و آنزیم‌های خاص زنبور عسل ترکیب می‌شود.

پس از رسیدن زنبور‌های جمع آوری کننده شهد به داخل کندو، شهد جمع‌آوری شده به زنبور‌های کارگر داخل کندو سپرده می‌شود. این زنبور‌ها هم مجدد شهد گل را با یکسری آنزیم‌های دیگر مخلوط می‌کنند. طی این فرآیند، قند‌های مرکب در شهد به قند‌های ساده تبدیل می‌شوند. زنبورعسل با ترشح آنزیم‌های خاص، ساکارز را که یک قند مرکب است به فروکتوز و گلوکز که قند‌های ساده هستند تبدیل می‌کند.

سپس آب اضافی موجود در عسل به دنبال بال زدن سریع زنبورها تبخیر شده و تا 18 درصد کاهش می‌یابد. بعد از این مرحله است که زنبور، عسل تغلیظ شده را در خانه‌های شش ضلعی ذخیره کرده و با لایه‌ای از موم نازک به نام پولک، پلمپ می‌کند.

در خرید عسل طبیعی در مناطق مرطوب و نزدیک دریا مثل شمال ایران به این نکته توجه داشته باشید که به علت رطوبت بالای موجود در هوا، عسل واقعی و مرغوب این مناطق کمی رقیق‌تر از عسل‌های تولید شده در مناطق کوهستانی و خشک خواهد بود.

باورهای غلط در مورد تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی

با وجود تاکید فراوان بر مصرف عسل برای حفظ سلامتی و درمان بسیاری از بیماری‌ها، متاسفانه به علت وجود عسل‌ تقلبی در بازار، مردم برای خرید عسل مرغوب در تردید هستند و تشخیص عسل طبیعی برای آن‌ها مشکل است. در این زمینه باورهای نادرستی هم در بین مردم وجود دارد که فیتولند در مورد این باورها به نکات مهمی اشاره می‌کند.

• آیا زنبور عسل تنها با استفاده از شهد گل، عسل تولید می‌کند؟

برای خرید عسل واقعی باید توجه داشته باشید که برخلاف باور عموم، اینگونه نیست که برای تهیه عسل طبیعی ، زنبور باید صد درصد از گل‌های دشت و باغ‌های گل تغذیه کرده باشد. منبع تولید عسل در فصول مختلف متغیر است. به طوری که در فصل سرما زنبوردار ممکن است مجبور شود، زنبور را با شکر تغذیه کند، توجه داشته باشید که عسل تولید شده از این زنبورها نیز بخش قابل قبولی از خواص عسل تهیه شده با شهد گل را دارا خواهد بود. این عسل تحت عنوان عسل تغذیه‌ای شناخته می‌شود و یک عسل تقلبی نیست. ولی ارزش غذایی و خواص درمانی آن کمتر از عسل طبیعی است.

به همین دلیل قیمت فروش عسل تهیه شده در فصول مختلف و یا حتی مناطق مختلف با هم متفاوت هستند.

• رس بستن عسل نشانه چیست ؟ آیا عسل طبیعی رس می‌زند ؟

برخلاف باور عموم، شکرک زدن عسل که با شکرک زدن مربا متفاوت است، دال بر نامرغوب بودن کیفیت عسل نیست. در حقیقت آنچه را که به عنوان شکرک زدن عسل می‌شناسیم رس بستن عسل است.

آیا عسل طبیعی شکرک می زند ؟ بله . شکرک زدن عسل یک فرآیند طبیعی است که در هوای سرد برای عسل طبیعی و مرغوب اتفاق می‌افتد. فرآیند رس بستن عسل طبیعی در عسل‌های طبیعی که قبل از عرضه به بازار حرارت ندیده‌اند، دیده می‌شود. رس بستن به علت وجود آنزیم‌های طبیعی است که به هنگام تهیه عسل توسط زنبور، وارد می‌شود. حرارت دادن مستقیم یا غیر مستقیم، رس عسل را از بین می‌برد و دیگر تکرار نمی‌شود. در حقیقت رس بستن عسل قبل از حرارت دیدن، خود دلیل محکمی است بر خالص بودن عسل و شما می‌توانید با اطمینان به خرید عسل مرغوب اقدام کنید.

• اگر عسل خیلی غلیظ نباشد، تقلبی است؟

باور نادرست دیگر در مورد این محصول طبیعی و سالم ، غلظت عسل است. غلظت عسل طبیعی متناسب با نوع گیاه و فصلی که زنبور، عسل را تهیه می‌کند، متغیر است. این باور که عسل طبیعی غلظت بالایی دارد کاملا نادرست است. همانطور که در بخش چگونگی تهیه عسل طبیعی توسط زنبور گفته شد، عسلی که در مناطق آب و هوایی مرطوب توسط زنبور عسل تولید می‌شود کمی رقیق‌تر از مناطق دیگر است. ولی نمی‌توان گفت این عسل تقلبی است. پس غلظت عسل راه درستی برای تشخیص عسل طبیعی از تقلبی و اطمینان از خرید عسل خالص نیست.

• آیا در تصمیم به خرید عسل طبیعی رنگ عسل بیانگر طبیعی بودن است؟ رنگ عسل طبیعی اصل چگونه است؟

باور نادرست دیگر در خرید عسل مرغوب و طبیعی،‌ در مورد رنگ عسل است. برخی عقیده دارند عسل طبیعی تیره رنگ است. بنابراین رنگ عسل بیانگر طبیعی بودن یا تقلبی بودن یا درجه مرغوبیت آن نیست. پس انواع رنگ طبیعی عسل چیست؟  توجه داشته باشید رنگ عسل متناسب با فصل، محل و نوع گیاه مورد استفاده زنبور، از زرد روشن تا قهوه‌ای تیره متغیر است.

بنابراین رنگ عسل راهی برای تشخیص عسل خالص و طبیعی از عسل تقلبی و کمک به تصمیم‌گیری در خرید عسل واقعی نیست.

روش تشخیص عسل واقعی چیست؟

ممکن است با جستجو در اینترنت موارد دیگری را هم به عنوان راه‌های تشخیص عسل طبیعی و خالص دیده باشید ولی بسیاری از این روش‌ها الزاما صحیح و قابل اتکا برای خرید عسل واقعی نیستند. بهترین فاکتور برای تشخیص عسل خالص و طبیعی تعیین میزان ساکارز عسل است. این فاکتور فقط در آزمایشگاه‌های معتبر قابل اندازه گیری است. هرچه مقدار ساکارز عسل به عدد یک نزدیکتر باشد نشان از خلوص بالای عسل خواهد بود. با تحقیقات و آزمایش‌های علمی مشخص شده است که حداکثر مقدار ساکارز قابل قبول برای عسل طبیعی در ایران، میزان 5 درصد است.

سخن پایانی

با توجه به اینکه عملا تشخیص عسل طبیعی  و خالص در منزل امکان پذیر نمی‌باشد و اینکه مهمترین و اصلی‌ترین فاکتور برای خرید عسل طبیعی میزان ساکارز می‌باشد، لازم است برای خرید عسل واقعی به مراکز معتبری مراجعه کنیم که قبل از خرید از زنبوردار، ساکارز عسل را در آزمایشگاه‌های معتبر اندازه‌گیری کرده‌اند. هر چه ساکارز عسل کمتر باشد، عسل مرغوب‌تر‌ و قیمت آن بالاتر خواهد بود.

بنابراین برای اطمینان بیشتر، برای خرید عسل مرغوب باید به مراکز معتبر که بر پایه اصول اخلاقی کسب و کار رفتار می‌کنند و قائم به نتایج آزمایشگاهی معتبر هستند اتکا کرد. بدین ترتیب بعد از تشخیص عسل خالص، دیگر با خیال آسوده، می‌توانید با خرید عسل واقعی، عسل با کیفیت را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهید و از مزایای عسل این ماده غذایی مغذی و شفابخش بهره‌مند شوید.

PN:0192