رژیم غذایی مناسب مادر قبل از بارداری و هم در طی دوران بارداری دارای اهمیت ویژه‌ای است. اهمیت تغذیه قبل از بارداری و مصرف ویتامین‌های لازم، در بهبود سلامت مادر و رشد جنین بسیار مؤثر می‌باشد. درنتیجه فیتولند به بررسی تغذیه پیش از بارداری در این مقاله پرداخته است.
از سوی دیگر تغذیه مناسب برای بارداری ضروری می‌باشد زیرا منجر به کنترل وزن مادر می‌شود. وزن مطلوب پیش از بارداری مهم است زیرا ریسک چاقی و اضافه‌وزن شدید در دوران بارداری را کاهش می‌دهد. کمبود یا افزایش وزن هر دو، سلامت مادر و جنین را به خطر می‌اندازد.
نکات کلیدی در مورد اهمیت تغذیه قبل از بارداری و در طی آن
- دریافت کافی مواد مغذی و وضعیت تغذیه‌ای مناسب مادر برای رشد بهینه جنین الزامی است. پیروی از یک تغذیه پیش از بارداری و طی بارداری که متنوع و سالم باشد، حائز اهمیت می‌باشد. رژیم غذایی سالم جزو فاکتورهای کلیدی سلامت در دوران بارداری و پیش از حاملگی محسوب می‌شود.
- در رابطه با مدیریت وزن در طول بارداری در کشور انگلستان، بر اساس مقادیر دریافت مرجع (DRV)، تنها در طول سه‌ماهه آخر بارداری دریافت 200 کیلوکالری اضافی را در روز پیشنهاد کرده است.
- از افزایش وزن شدید در دوران بارداری باید جلوگیری به عمل‌آورید.
- مصرف مکمل حاوی فولیک اسید پیش از حاملگی و در طی این دوران به خانم‌های باردار برای کاهش خطر بروز نقص لوله عصبی در جنین توصیه می‌شود. همچنین مصرف مکمل‌های ویتامین D طی بارداری برای رشد مطلوب استخوانی در جنین و جلوگیری از “راشیتیسم” در دوران کودکی پیشنهاد می‌گردد.
- برای جلوگیری از کم‌خونی حین بارداری، پیروی از رژیم غذایی متنوع و غنی از آهن شامل گوشت، تخم‌مرغ، غلات، مغزها، انواع لوبیا و سبزیجات دارای برگ‌های سبز تیره و غذاهای غنی‌شده (نظیر برخی غلات صبحانه) توصیه می‌گردد.
- در حین بارداری از مصرف مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین‌های A، جگر و فراورده‌های آن خودداری نمایید.
- از دیگر موارد مهم تغذیه پیش از بارداری مصرف الکل است که قبل از حاملگی و همچنین در دوران بارداری اکیداً ممنوع می‌باشد.
- مصرف کافئین در طول بارداری را به حداکثر 200 میلی‌گرم در روز محدود نمایید. این مقدار معادل با دو فنجان قهوه فوری یا سه لیوان چای در روز است.
تغذیه سالم و مناسب در دوران حاملگی و پیش از بارداری
غذای مفید و کافی در دوران بارداری و قبل از آن، نیازمند حساسیت‌های ویژه‌ای است. نه‌تنها سلامت خودتان بلکه سلامت جنین نیز به‌طور مستقیمی تحت تأثیر این مسئله قرار دارد. از این رو مصرف مواد غذایی سالم و متنوع برای سلامت مادر و کودک حیاتی می‌باشد. همان‌طور که اشاره شد رژیم غذایی قبل از بارداری و طی حاملگی بایستی کافی، متنوع و سالم باشد.
در عمل این نکته به معنی پیروی از رژیمی بر پایه غذاهای حاوی نشاسته (شامل غلات کامل و سیب‌زمینی حتی‌الامکان با پوست)، که دارای میوه و سبزی‌های فراوان، مقدار متوسطی از گوشت، ماهی یا منابع دیگر پروتئین (نظیر تخم‌مرغ و حبوبات) و میزان متوسطی از فراورده‌های لبنی (نظیر شیر، ماست و پنیر) است. غذا و نوشیدنی‌های حاوی چربی و شکر زیاد بایستی تنها به میزان محدود مصرف گردند.
اهمیت تغذیه قبل از بارداری
به‌منظور رشد ایده‌ال جنین، تغذیه زوجین پیش از بارداری گاهی نیاز به تغییر در برخی ویژگی‌های آن و سبک زندگی دارد. از ویتامین‌های لازم قبل از بارداری اسیدفولیک می‌باشد. مصرف آن به مقدار 400 میکروگرم پیش از حاملگی تا هفته 12 بارداری توصیه گردیده است. فولیک اسید به کاهش خطر بروز نقص لوله عصبی در جنین کمک می‌کند. ترک نوشیدن الکل پیش از بارداری نیز آثار مثبتی به همراه داشته و به‌طورجدی توصیه می‌شود.
ترک سیگار برای زوجینی که قصد بچه‌دار شدن را دارند حائز اهمیت است؛ زیرا مصرف سیگار شانس باروری را کاهش داده و به جنین آسیب می‌رساند. بر اساس شواهد موجود احتمالاً بین وزن و باروری ارتباط وجود دارد. از این رو به زنان دارای BMI بیش از 30 و کمتر از 19 که دارای مشکل ناباروری هستند، توصیه می‌شود که برای رسیدن به وزن مناسب تلاش نمایند.
برای دریافت برنامه رژیم غذایی قبل از بارداری از متخصصین فیتولند کلیک کنید.
توصیه‌های تغذیه برای افزایش باروری مردان
همان‌طور که اشاره شد تغذیه زوجین قبل از بارداری مهم است. نوشیدن مقادیر زیاد الکل احتمال کاهش کیفیت اسپرم را به همراه دارد. بنابراین به مردان توصیه می‌گردد از نوشیدن الکل خودداری نمایند. همچنین استعمال دخانیات نیز بر روی کاهش کیفیت اسپرم تأثیر دارد. از سوی دیگر، با ترک سیگار از بروز آثار سوء بر روی شریک زندگی خود جلوگیری می‌نمایید. روی هم رفته ترک سیگار موجب افزایش شانس لقاح موفق و بهبود وضعیت سلامت عمومی می‌گردد.
در مردان چاق با BMI بیشتر از 30 نیز شانس باروری کاهش می‌یابد از این رو با رسیدن به وزن مناسب می‌توان احتمال باروری را در آن‌ها افزایش داد. تغذیه زن و مرد قبل از بارداری هر دو دارای اهمیت بوده و فقط مختص خانم‌ها نمی‌باشد. برای مردان نیز خوردن غذاهای سالم و متنوع توصیه می‌گردد. برخی مواد غذایی خاص که در غذاهای سالم و متنوع یافت می‌شوند در باروری مردان نقش مهمی را بازی می‌کنند.
در اهمیت تغذیه قبل از بارداری می‌توان به این موارد اشاره نمود: سلنیوم (Selenium) برای ساخت اسپرم سالم، مصرف زینک (روی) در مردان برای سطح مناسب تستسترون و اسیدهای چرب امگا-3 بلند زنجیره که در ماهی‌های چرب یافت می‌شوند به تولید پروستاگلاندین کمک می‌نمایند. این موارد نقش مهمی در ساخت اسپرم و افزایش قدرت باروری بازی می‌کنند.
آیا باید به‌اندازه دو نفر غذا میل کنید؟
عده زیادی دچار این سوءتفاهم هستند که در دوران بارداری، باید به میزان قابل‌توجهی انرژی دریافتی خود را افزایش دهند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای جنین باشند. از دلایل افزایش وزن در دوران بارداری نیز می‌توان به همین مورد اشاره نمود که برخی زنان باردار نیز بر این باورند که باید به‌اندازه دو نفر غذا بخورند و به این صورت ریسک چاقی و اضافه‌وزن شدید را در دوران بارداری به جان می‌خرند.
تغذیه پیش از بارداری بر این باور است که میزان انرژی موردنیاز بدن زنان باردار تنها کمی بیش از زنان غیر باردار است. مقدار انرژی لازم برای زنان باردار در طول 6 ماه نخست حاملگی هیچ تفاوتی با قبل از بارداری نمی‌کند. در انگلستان بر اساس مقادیر دریافت مرجع (DRV) در طول 3 ماه آخر بارداری باید میزان انرژی به‌اندازه 200 کیلوکالری در روز افزایش یابد.
به خاطر داشته باشید فعالیت بدنی در طول بارداری آثار مثبتی به همراه دارد که در انتهای این مقاله به آن می‌پردازیم.
افزایش وزن متعادل در طول حاملگی، نشانه سلامت بارداری است. جنین، جفت، مایع آمنیوتیک، افزایش حجم خون و مایعات بدن مادر، تغییراتی در بافت سینه و ذخایر چربی به‌منظور آمادگی برای شیر دادن ازجمله دلایل افزایش وزن در دوران بارداری هستند. افزایش وزن مناسب در حین بارداری، احتمال به دنیا آمدن کودک با وزنی کمتر از میزان طبیعی و ریسک‌های مرتبط با آن را کاهش می‌دهد.
کودکانی که با وزنی پایین‌تر از حد نرمال به دنیا می‌آیند با احتمال بیشتری به بیماری‌های قلبی، دیابت نوع دو، فشارخون و نظایر آن دچار می‌شوند. بنابراین رعایت رژیم مناسب قبل از بارداری و در حین آن از اهمیت بالایی برخوردار است. میزان افزایش وزن طبیعی و نرمال در زمان بارداری دغدغه بسیاری از زنان است که بابت آن به متخصصین بهداشت مراجعه می‌نمایند.
با این حال بر اساس اطلاعات موجود هیچ شواهدی مبنی بر دامنه افزایش وزن ایده‌آل در طول بارداری وجود ندارد. از سوی دیگر افزایش وزن در هنگام بارداری بین افراد مختلف به گونه‌های متنوعی اتفاق می‌افتد. به‌طور میانگین زنان باردار در دوره حاملگی خود بین 10 تا 12.5 کیلوگرم وزن اضافه می‌کنند.
میزان افزایش وزن در طول دوران حاملگی تا حد زیادی بستگی به وزن وی پیش از دوران بارداری دارد. به زنانی که از کمبود وزن رنج می‌برند توصیه می‌گردد تا وزن خود را به میزان حداقلی که برای جلوگیری از تولد نوزاد کم‌وزن ضروری است افزایش دهند. در نقطه مقابل زنانی که دچار اضافه‌وزن و چاقی هستند تشویق می‌شوند تا طی بارداری وزن کمتری اضافه کنند و همچنین پیش از حاملگی از وزن خود بکاهند. درنتیجه تغذیه پیش از بارداری از اهمیت ویژه برخوردار است.
بی‌توجهی به تغذیه مادر قبل از بارداری و افزایش وزن شدید در دوران بارداری، خود مشکلات بسیاری نظیر افزایش ریسک بیماری‌های مرتبط با چاقی را به همراه دارد. دیابت بارداری، سقط خودبه‌خودی، “پره‌اکلامپسی“، “ترومبو آمبولی” (لخته شدن خون) و مرگ مادر ازجمله معضلات مرتبط با چاقی در دوران حاملگی به شمار می‌آیند.
افزون بر موارد ذکرشده افزایش خطر مشکلات حین زایمان و نیاز به سزارین اورژانسی نیز با چاقی ارتباط نزدیکی دارند. مرده‌زایی، مرگ ناگهانی و چاقی، کودکانی که مادران چاق دارند را تهدید می‌کند. بدون تردید، افزایش وزن شدید در طول بارداری، احتمال چاقی مادر در دوران پس از زایمان را نیز به همراه دارد و اهمیت تغذیه قبل از بارداری را نشان می‌دهد.
با این حال رژیم غذایی برای کاهش وزن در طول بارداری توصیه نمی‌گردد. عدم دریافت انرژی و مواد مغذی کافی در حین بارداری بعضاً آثار زیانباری بر روی سلامتی جنین دارد. در نقطه مقابل مدیریت وزن در طول بارداری با خوردن غذاهای سالم، رژیم غذایی متعادل و انجام فعالیت‌های بدنی دستیابی به حداکثر سلامت نوزاد و مادر را تضمین می‌نماید.
ویتامین‌های لازم قبل از بارداری و در این دوران
در دوران بارداری و قبل از آن استفاده از برخی مواد مغذی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. این ویتامین‌ها و مواد معدنی برای رشد جنین و حفظ سلامتی او اهمیت بسیاری دارند؛ از این رو مادران باردار باید درزمینهٔ مصرف آن‌ها به‌اندازه کافی دقت لازم را داشته باشند.
فولات و اسیدفولیک از ضروری‌ترین ویتامین‌های لازم قبل از بارداری
عدم مصرف اسیدفولیک قبل از بارداری و مصرف آن کمتر از حد مجاز در دوران بارداری ریسک ابتلا به نقص لوله عصبی در جنین و بیرون‌زدگی نخاع را افزایش می‌دهد. در هفته سوم و چهارم بارداری، سیستم عصبی مرکزی که ابتدا به‌صورت صفحه مسطح سلولی است (صفحه عصبی) به سمت بالا تاخورده و لوله عصبی را شکل داده و سپس بسته می‌گردد تا سیستم اعصاب مرکزی را ایجاد نماید.
در این مرحله درصورتی‌که لوله عصبی به‌درستی شکل نگیرد (بسته نشود) نقص لوله عصبی رخ خواهد داد. نقص لوله عصبی شامل گروهی از مشکلات مادرزادی جدی هستند که ساخت سیستم عصبی نوزاد را دست‌خوش اشکالات جدی مانند بیرون‌زدگی نخاع می‌نماید.
در حال حاضر دلیل اصلی بروز نقص لوله عصبی شناخته‌شده نیست و تحقیقات همچنان ادامه دارد. با این حال در تغذیه پیش از بارداری مصرف مکمل فولیک اسید به میزان 400 میکروگرم در روز قبل از بارداری و در حین بارداری تا هفته دوازدهم امکان بروز نقص لوله عصبی را در نوزادان کاهش می‌دهد. وجود سابقه نقص لوله عصبی در خانواده و یا ابتلای مادر به دیابت امکان ابتلا به نقص لوله عصبی را نیز بیشتر می‌کند.
از این رو در چنین شرایطی احتمالاً افزایش دوز فولیک اسید الزامی است. همچنین مصرف داروهای ضد صرع نیز معمولاً نیاز به مصرف اسیدفولیک را افزایش می‌دهند. در اهمیت تغذیه قبل از بارداری خاطر نشان شده است که رژیم غذایی متنوع شامل مقدار کافی فولات در طول 12 هفته نخست بارداری و پیش از آن از اهمیت بالایی برخوردار است. پرتقال، انواع توت، سبزی‌های دارای برگ سبز، چغندر، انواع لوبیا و نان تیره جزو منابع غنی اسیدفولیک به شمار می‌آیند.
ویتامین D از ویتامین‌های لازم قبل از بارداری و حین آن
ویتامین D بر روی رشد، استحکام و سلامتی استخوان آثار مهمی دارد. بروز “راشیتیسم” (نرمی استخوان) به‌عنوان علامت کلینیکی ناشی از کمبود ویتامین D در بین برخی کودکان گزارش‌شده است. ویتامین D پس از دریافت نور خورشید توسط پوست در بدن ساخته می‌شود که ممکن است برای نیازهای بدن کافی نباشد. منابع غذایی حاوی ویتامین D نیز به‌شدت محدود هستند.
روغن ماهی، تخم‌مرغ و غذاهای غنی‌شده با ویتامین دی (نظیر برخی غلات صبحانه) جزو معدود منابع تأمین این ویتامین به شمار می‌آیند. زنان محجبه، افرادی با پوست تیره نظیر آفریقایی‌ها و کسانی که مدت زیادی را در محیط بسته به سر می‌برند در ریسک ابتلا به اختلالات مرتبط با کمبود ویتامین D قرار می‌گیرند. به همین دلیل ویتامین D از ویتامین‌های لازم قبل از بارداری محسوب شده و باید به‌صورت مکمل دریافت شود.
عدم مصرف میزان کافی ویتامین دی در دوران بارداری رشد و تراکم استخوان‌ها را دچار اختلال نموده و همچنین ذخایر ویتامین کافی که برای نوزاد در طول ماه‌های ابتدایی بعد از تولد ضروری است را تأمین نمی‌کند. با توجه به این مسائل تغذیه پیش از بارداری به کلیه زنان باردار توصیه می‌کند تا روزانه 10 میکروگرم ویتامین دی تا زمان وضع حمل مصرف نمایند.
میزان آهن موردنیاز در طی بارداری به‌منظور رشد جنین، جفت، افزایش گلبول‌های قرمز مادر و جبران آهن ازدست‌رفته حین زایمان افزایش می‌یابد. با این حال در طول بارداری به علت قطع سیکل قاعدگی و افزایش میزان جذب این ماده معدنی از غذاها امکان ذخیره‌سازی آن فراهم می‌شود. از این رو هیچ توصیه رسمی برای افزایش مصرف آهن در بارداری نشده است. اما برخی زنان که پیش از بارداری دریافت کمتر آهن داشته‌اند در خطر ابتلا به کم‌خونی در طی بارداری هستند.
کم‌خونی و فقر آهن طی بارداری موجب تولد نوزاد کم‌وزن شده و احتمال ابتلا به کم‌خونی را در ماه‌های نخست بعد از تولد در نوزاد افزایش می‌دهد. بنابراین در رژیم زنان جوان باید به منابع غنی از آهن اولویت داده شود. به طوری که وقتی این زنان وارد دوران بارداری می‌شوند ذخایر کافی آهن داشته باشند و این از اهمیت تغذیه قبل از بارداری است. همچنین در طول بارداری نسبت به مصرف غذاهای حاوی آهن اقدام نمایید.
گوشت قرمز (نظیر گوساله و بره)، حبوبات، آجیل، تخم‌مرغ، سبزیجاتی با برگ سبز چون شاهی، نان سبوس‌دار، میوه‌های خشک و اغذیه غنی‌شده جزو منابع سرشار از آهن به شمار رفته و در تغذیه پیش از بارداری باید قرار گیرد. ویتامین C به جذب آهن کمک می‌نماید. بنابراین مصرف غذاهای حاوی ویتامین C یا نوشیدن یک لیوان آبمیوه طبیعی بدون شکر همراه با غذاهای سرشار از آهن به جذب آهن در طول بارداری کمک می‌نماید.
به خاطر داشته باشید، چای و قهوه میزان جذب آهن را کاهش می‌دهند. نهایتاً در زنانی که دچار فقر آهن هستند، مصرف قرص و مکمل آهن در دوران حاملگی با تجویز متخصص زنان صورت می‌پذیرد.
ویتامین A و ضرورت کنترل آن در دوران بارداری
هرچند ویتامین A به‌عنوان فاکتوری کلیدی در طول مدت بارداری به رشد و سلامت جنین کمک می‌کند اما مصرف بیش از اندازه این ماده خطر تولد نوزاد با نقص‌های جدی را افزایش می‌دهد. از این رو مصرف مکمل ویتامین A، روغن جگر ماهی یا مولتی‌ویتامین‌های حاوی ویتامین A برای زنان باردار به‌شدت نهی شده است. توجه نمایید جگر و فراورده‌های آن نیز مقادیر بالایی ویتامین A دارند و باید از مصرف آن‌ها در زمان حاملگی اجتناب نمایید.
الکل
همان‌طور که در تغذیه پدر و مادر قبل از بارداری اشاره شد مصرف الکل برای والدین پیش از بارداری ممنوع است. الکل امکان عبور از جفت و ورود به بدن جنین را دارد. مقادیر بالای الکل نیز می‌تواند بر روی رشد نوزاد تأثیر بگذارد. نوشیدن مقادیر بالای آن به‌طور مستقیم با احتمال سقط‌جنین در طول سه‌ماهه نخست بارداری مرتبط است. نوشیدن الکل می‌تواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
- تأثیر بر رشد کودک در دوران جنینی
- افزایش ریسک مرده‌زایی کودک
- افزایش ریسک زایمان زودرس
- افزایش احتمال ابتلای فرزند به بیماری‌های مختلف در دوران کودکی و بزرگسالی
- بروز سندرم جنین الکلی که شامل ناهنجاری‌هایی برای صورت و نقص در رشد جنین می‌شود.
میزان مشخصی از مصرف الکل به‌عنوان حد آستانه بروز مشکلات این‌چنینی شناخته نمی‌شود. از این رو با توجه به نبود شواهد کافی مصرف کم یا متعادل الکل نیز ممکن است به بروز اختلالات جدی برای کودک و جنین منتهی شود. در سال 2016 دپارتمان سلامتی در راهنمای مصرف الکل اعلام نمود که ایمن‌ترین شیوه در طول بارداری و حتی در زمانی که به‌صورت جدی در رابطه با این مسئله برنامه‌ریزی می‌نمایید، قطع کامل استفاده از نوشیدنی‌های الکلی است.
کافئین و میزان مصرف قبل از بارداری و حین بارداری
تغذیه پیش از بارداری اشاره می‌کند که زنان باردار باید میزان مصرف کافئین خود را تا حد امکان کاهش دهند ولی در بسیاری موارد نیازی به قطع کامل استفاده از کافئین نیست. مصرف زیاد کافئین در دوران حاملگی می‌تواند افزون بر سقط‌جنین موجب کاهش غیرطبیعی وزن نوزاد در هنگام تولد گردد. بر این اساس پیشنهاد می‌شود مصرف کافئین در طول بارداری به 200 میلی‌گرم در روز محدود شود.
کافئین در چای، قهوه، شکلات، برخی نوشیدنی‌های ورزشی و انرژی‌زا و برخی داروهای سرماخوردگی یافت می‌شود. به‌طور میانگین در یک لیوان قهوه فوری 100 میلی‌گرم، یک لیوان قهوه فیلتر شده 140 میلی‌گرم، یک لیوان چای 75 میلی‌گرم، یک قوطی نوشابه 40 میلی‌گرم و در شکلات 50 گرمی تا 50 میلی‌گرم کافئین وجود دارد. در شکلات‌های شیری میزان کافئین به نصف این مقدار کاهش می‌یابد.
توجه نمایید قهوه‌هایی که در رستوران و کافی‌شاپ‌ها عرضه می‌گردند ممکن است محتوی مقادیر بیشتری کافئین نسبت به قهوه خانگی باشند.
توصیه‌های بیشتر در رابطه با اهمیت تغذیه قبل از بارداری
بر اساس راهنمای تغذیه میزان مصرف ماهی در عموم افراد باید معادل با دو سهم در هفته باشد که یکی از این وعده‌ها را ماهی چرب تشکیل دهد. این توصیه در مورد زنان باردار نیز صادق است. ماهی روغنی به‌عنوان منبعی غنی برای اسیدهای چرب امگا-3 دراز زنجیر شناخته می‌شود که از مواد مغذی لازم قبل از بارداری نیز به‌حساب می‌آید. این اسیدهای چرب برای رشد سیستم عصبی، مغز و شبکیه جنین ضروری هستند.
با این حال در رابطه با مصرف ماهی‌های روغنی و برخی دیگر از آبزیان، نظیر خرچنگ به دلیل احتمال قرارگیری در معرض آلاینده‌هایی چون “پلی کلر بی‌فنیل” و “دیوکسین (Dioxin)”، برای زنان باردار محدودیت‌هایی وجود دارد و باید مصرف این آبزیان به حداکثر دو سهم در هفته کاهش یابد.
در تغذیه پیش از بارداری و طی این دوران خوردن کوسه‌ماهی و اره‌ماهی مجاز نمی‌باشد. تصور کنید این آبزیان خطرناک چه تأثیری روی جنین شما می‌توانند بگذارند؟! افزون بر این خوردن استیک ماهی تن به 2 بار در هفته و تن ماهی با سایز متوسط به 4 بار در هفته محدود شود. چرا که جیوه انباشته‌شده در بدن این آبزیان ممکن است به سیستم عصبی جنین آسیب برساند.
انواع حساسیت غذایی
در اهمیت تغذیه قبل از بارداری و طی آن سال 2009 دولت انگلستان به‌طور رسمی توصیه‌های پیشین خود را در رابطه با مصرف بادام‌زمینی در دوران بارداری پس گرفت. درگذشته تصور می‌شد مصرف بادام‌زمینی در دوران حاملگی موجب افزایش احتمال بروز حساسیت در کودکان می‌گردد. بااین‌حال بر اساس مطالعات جدید، مصرف بادام‌زمینی در دوران بارداری و شیردهی میزان احتمال بروز این حساسیت در کودکان را افزایش نمی‌دهد.
درنتیجه زنان باردار امکان مصرف بادام‌زمینی یا فراورده‌های آن نظیر کره بادام‌زمینی را به‌صورت متعادل در رژیم غذایی خود خواهند داشت. هرچند افرادی که به این ماده حساسیت دارند یا توصیه پزشک ایشان مبنی بر قطع مصرف بادام‌زمینی در حین بارداری است بایستی از مصرف این خوراکی خودداری نمایند.
بیماری‌های ناشی از غذا
همان‌طور که اشاره شد تغذیه پیش از بارداری و طی حاملگی از اهمیت فراوانی برخوردار است. برخی مسمومیت‌های غذایی به جنین آسیب رسانده و در برخی موارد منجر به سقط‌جنین می‌شوند. در طول بارداری، زنان در برابر برخی مسمومیت‌های غذایی به دلیل ضعف سیستم ایمنی، آسیب‌پذیرتر هستند. به‌منظور کاهش احتمال خطر، زنان باردار بایستی از مصرف برخی غذاها خودداری نمایند.
در ادامه به راه‌های جلوگیری از مسمومیت‌های غذایی برای زنان باردار اشاره می‌شود:
- شستن دست‌ها پیش از صرف غذا
- شستن میوه‌ها و سبزی‌ها قبل از مصرف
- شستن دست‌ها، سطوح و ظرف‌ها پس از آماده‌سازی گوشت خام
- پختن گوشت به‌طور کامل
- گوشت و مرغ خام را نشویید. زیرا باکتری موجود در آن‌ها فقط در دمای بالا از بین می‌رود و شستشو صرفاً منجر به انتقال باکتری‌ها به سطوح دیگر می‌شود. در صورتی که اصرار به شست‌وشو دارید حتماً سطوحی که با آن در تماس بوده‌اند را نیز ضدعفونی کنید.
- پیش از صرف وعده‌های غذایی آن‌ها را کاملاً گرم نمایید به صورتی که از ظرف به‌سادگی بخار خارج شود.
- مراقبت ویژه نسبت به انتقال آلودگی‌ها از مواد غذایی به یکدیگر.
- باقیمانده غذاها را در یخچال نگهداری نموده و ظرف مدت دو روز آن‌ها را مصرف نمایید.
- از دستورالعمل‌های مربوط به نگهداری غذا تبعیت نموده و حتماً به تاریخ‌مصرف آن‌ها توجه داشته باشید.
“لیستریا” بیماری شبیه آنفولانزا است که در اثر تماس با باکتری لیستریا مونوسیتوژنز ایجاد می‌گردد. هرچند در برخی کشورها امکان ابتلا به چنین بیماری بسیار ضعیف است اما باید احتیاط‌های لازم را انجام داد. چرا که در صورت ابتلا به لیستریا در حین بارداری احتمال مرده‌زایی، سقط‌جنین یا بروز بیماری‌های بسیار شدید برای نوزاد وجود دارد.
به همین دلیل به زنان باردار در تغذیه پیش از بارداری و طی آن توصیه می‌گردد از مصرف غذاهای زیر که امکان آلودگی باکتریایی آن‌ها بسیار بالاست، خودداری نمایند:
- شیر غیرپاستوریزه یا فراورده‌های آن، نظیر پنیری که از چنین شیری درست‌شده باشد. با این حال اگر شیر به‌دقت جوشانده شود مصرف آن خالی از اشکال است.
- مواد غذایی آماده مصرف مخصوصاً اگر حاوی مرغ بوده یا به‌درستی نگهداری نشده باشند.
- پاته
- پنیرهایی نظیر کممبر یا بلوچیز
“سالمونلا” نوعی عامل بیماری‌زا است که موجب مسمومیت غذایی با علائمی نظیر اسهال و استفراغ شدید می‌گردد. به زنان باردار توصیه می‌گردد از این منابع احتمالی آلوده به سالمونلا نیز خودداری نمایید:
- تخم‌مرغ خام یا نیم‌پز و فراورده‌های آن نظیر مایونز خانگی
- گوشت خام یا نیم‌پز
- مواد غذای که به‌صورت خام مصرف می‌شوند یا غذاهای آماده مصرف که در تماس با گوشت نپخته بوده‌اند.
“توکسوپلاسموز” نوعی بیماری انگلی است که در اثر تماس با “توکسوپلاسما گوندی” ایجاد می‌گردد. این عامل بیماری‌زا، گاه در گوشت نپخته، شیر غیرپاستوریزه و مدفوع گربه یافت می‌شود. آلودگی در زمان بارداری در موارد خاص امکان بروز مشکلاتی همچون کوری یا عقب‌ماندگی ذهنی را برای کودک به همراه دارد. به زنان باردار به‌منظور جلوگیری از بروز توکسوپلاسموز توصیه می‌گردد که در رابطه با موارد زیر احتیاط بیشتری داشته باشند:
- گوشت خام یا نیم‌پز
- شیر غیرپاستوریزه و فراورده‌های آن مخصوصاً شیر بز
- هنگام تماس با خاک، بستر گربه یا باغبانی حتماً از دستکش استفاده نمایید.
در اهمیت تغذیه قبل از بارداری و این دوران به برخی بیماری‌ها اشاره شد. علاوه بر این موارد “کامپیلوباکتر” (Campylobacter) گروهی از عوامل بیماری‌زا هستند که در برخی کشورها همچون انگلستان بسیار رواج دارند. درنتیجه آلودگی با کامپیلوباکتر احتمال سقط خودبه‌خودی، مرده‌زایی و مرگ زودرس نوزاد افزایش می‌یابد. منابع آلودگی معمولاً گوشت خام، مرغ، شیر غیرپاستوریزه و آب غیربهداشتی هستند.
از هر 5 مورد آلودگی با این عوامل بیماری‌زا در انگلستان 4 مورد مربوط به مرغ آلوده است. از این رو در کنار دقت به منابع آلودگی با رعایت اصول بهداشتی و غذایی احتمال ابتلا به‌شدت کاهش می‌یابد.
نحوه آماده کردن و طبخ مرغ در زمان بارداری
- پس از آماده کردن مرغ دست‌ها، سطوح و ظروف را بشویید.
- مرغ خام را در طبقه پایینی یخچال به نحوی نگهداری نمایید که با سایر غذاها خصوصاً اغذیه آماده مصرف در تماس نباشد.
- مرغ را به‌طور کامل بپزید.
سخن پایانی
تغذیه پیش از بارداری برای مادران و پدران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سلامت مادر و جنین، تولد نوزاد سالم با وزن مناسب از اهمیت تغذیه قبل از بارداری بوده همچنین رعایت برنامه غذایی سالم، کافی و غنی طی دوران حاملگی تأکید می‌شود. با مشورت پزشک خود قبل و طی این دوران از برخی مکمل‌ها مانند اسیدفولیک و ویتامین دی بهره‌مند شوید.
فیتولند در رابطه با رژیم غذایی قبل از بارداری و رژیم غذایی دوران بارداری مقالات زیر را به شما عزیزان پیشنهاد می‌کند:
برنامه رژیم غذایی زوجین قبل از بارداری
برنامه رژیم غذایی دوران بارداری
اهمیت رژیم لاغری قبل از بارداری
برنامه رژیم غذایی مادر قبل از بارداری
منبع:
PN:0246
فیتولند ازت ممنونم.