آگاهی از مشکلات روزه داری و عوارض روزه داری در ماه رمضان برای پیشگیری از بروز آن اهمیت فراوانی دارد. کلا آسیب‌های روزه گرفتن ناشی از عدم رعایت تغذیه صحیح است. چاقی، افزایش کلسترول و فشار خون و اختلالات عصبی از جمله عوارض روزه است. اما نباید از این نکته غافل ماند که مشکلات روزه گرفتن به عدم رعایت تغذیه مناسب برمی‌گردد. به همین دلیل شما می‌توانید با رعایت یک برنامه غذایی مناسب از مزایای روزه گرفتن نهایت استفاده را داشته باشید.

روزه دارای مزایای متعددی برای بدن است. به طوریکه امروزه کارشناسان تغذیه برای کاهش وزن، روزه متناوب را پیشنهاد می‌کنند. اما عدم رعایت یک برنامه رژیم غذایی اختصاصی مناسب سبب درگیر شدن روزه دار با آسیب‌های روزه گرفتن می‌شود. افزایش فشارخون، رفلاکس معده، اختلالات عصبی، نفخ، یبوست، افت قند خون،‌ سردرد و . . . همگی از مشکلات روزه با تغذیه نادرست هستند. بنابراین راهکار بهره‌مندی از فواید بی‌شمار روزه،  در پیش گرفتن تغذیه سالم و اصولی است. توصیه می‌شود از یک برنامه غذایی ماه رمضان پیروی کنید.

در ادامه فیتولند به عوارض روزه داری و مشکلات روزه داری و نحوه مقابله با آن می‌پردازد.

به عوارض روزه داری بیشتر توجه کنیم

ممکن است بارها این سوال به ذهن شما رسیده باشد که آیا روزه داری در ماه رمضان موجب سلامت جسمی ما خواهد شد یا خیر؟ آیا مشکلات روزه گرفتن و عوارض روزه داری وجود دارد؟ پاسخ به این سوال مشروط است. در صورتی که در زمان روزه‌داری از الگوی غذایی غلط پیروی شود، روزه داری نقشی در سلامت بدن انسان نخواهد داشت و سبب ایجاد عوارض روزه داری خواهد شد.

اصلی ترین منبع انرژی بدن طی روزه داری، گلوکز ذخیره شده در کبد و ماهیچه‌ها خواهد بود. پس از آن بدن به طور طبیعی به سراغ مصرف چربی‌های ذخیره شده در بدن می‌رود. هنگامی که روزه‌داری و گرسنگی بیش از یک روز طول بکشد، بدن برای تامین انرژی به مصرف پروتئین‌های موجود در ماهیچه‌ها می‌رود. از این رو ماهیچه‌ها تحلیل می‌روند.

اما مشکلات رایج روزه داری در صورت روزه گرفتن نادرست به وجود می‌آید. در دین مبین اسلام روزه‌داری تنها از اذان صبح تا اذان مغرب به طول می‌انجامد. از این رو در این مدت بدن برای تامین انرژی به پروتئین‌ها نیاز پیدا نخواهد کرد و به ماهیچه‌ها آسیبی وارد نمی‌شود.

در واقع در طی روزه داری چربی‌ها مصرف شده و  از وزن ماهیچه‌های بدن کاسته نمی‌شود. همین امر در طولانی مدت، کاهش وزن و تنظیم کلسترول خون شما را در پی خواهد داشت. همچنین این چربی سوزی منجر به کنترل دیابت و فشار خون خواهد شد.

متاسفانه درکنار تمامی این مزایا ممکن است که فرد دچار مشکلات روزه گرفتن شود. در صورت عدم رعایت برنامه غذایی صحیح، فرد روزه دار دچار آسیب‌های روزه گرفتن شده و به عوارض روزه‌داری متعدد مبتلا می گردد.

 فیتولند  تعدادی آسیب‌ روزه گرفتن که از  عدم رعایت اصول صحیح تغذیه‌ای به وجود می‌آید را در این مقاله برمی شمرد:

شماره 1- مشکلات گوارشی و روزه داری

از شایعترین عوارض روزه که ناشی از عدم رعایت تغذیه سالم در ماه رمضان می‌باشد، اختلالات گوارشی است. این نوع از مشکلات معده و روزه داری در افرادی رخ می‌دهد که پس از ساعت‌ها گرسنگی به یکباره معده خود را از مقدار زیادی غذا انباشته می‌کنند.

ضرر این عمل در صورت استفاده از غذاهای سرخ کردنی و چرب دوچندان می‌گردد. غذا‌های چرب نسبت به  پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها آهسته‌تر هضم شده و برای هضم آن، به مقدار زیادی آنزیم و ترشحات گوارشی نیاز است. بنابراین  با مصرف مواد غذایی پرچرب، دستگاه گوارش با شدت بیشتر و در زمان طولانی‌تری مجبور به فعالیت خواهد بود. همین امر منجر به نفخ، احساس دل پیچه، تهوع و احساس ناخوشایندی در شکم خواهد شد.

فیتولند پیشنهاد می‌کند از بهترین برنامه غذایی ماه رمضان  استفاده نمایید. داشتن تغذیه سالم در ماه رمضان به گونه‌ای است که علاوه بر تامین انرژی و مواد مورد نیاز بدن، مانع بروز عوارض روزه داری خواهد شد.

• نفخ و دل درد 

 آسیب‌های روزه گرفتن با صرف حجم زیاد غذا در وعده غذایی پس از گرسنگی طولانی مدت بروز می‌نماید. نفخ، دل درد و سنگینی در دستگاه گوارش از جمله این مشکلات هستند. به همین علت توصیه می‌شود که در ماه رمضان از غذا‌های ساده و سبک استفاده شود. برای جلوگیری از آسیب‌های روزه گرفتن، حتما بین صرف افطار و شام فاصله بیاندازید و وعده سحری  را به هیچ عنوان حذف نکنید.

•  یبوست

یکی دیگر از عوارض روزه ، عوارض شایع گوارشی همچون یبوست است. بسیاری از روزه‌داران به دلیل رژیم نامناسب غذایی از آن شکایت می‌کنند.

اما مواردی که در ماه رمضان موجب بروز یبوست می‌شوند عبارتند از:

کاهش مصرف فیبر غذایی: فیبر موجود در غذا باعث افزایش حرکات روده و تسهیل عبور مواد غذایی از روده می شود. خوردن مواد غذایی حاوی فیبر مانع بروز یبوست می‌شود. فیتولند مصرف سبزیجات و میوه‌ها را برای جلوگیری از بروز مشکلات روزه داری توصیه می‌کند.

کمبود مصرف آب: در فاصله افطار تا سحری ، مقدار کافی آب و نوشیدنی‌های سالم میل نمایید تا از ابتلا به یبوست پیشگیری شود.

کاهش فعالیت بدنی و تحرک جسمی: یکی دیگر از عوامل بروز یبوست، کاهش تحرک بدنی است. اغلب روزه‌داران در ماه رمضان از ورزش و پیاده‌روی اجتناب می‌کنند . همین مساله باعث بروز یبوست و سایر عوارض روزه در آنها می‌شود. در صورتی‌که شرایط حضور در باشگاه را در ماه رمضان ندارید از برنامه ورزش در خانه استفاده کنید.

سوزش سر دل

رفلاکس معده مهمترین عامل سوزش سر دل در ماه مبارک رمضان و از شایعترین مشکلات روزه‌ گرفتن است. رفلاکس ناشی از نوع غذا خوردن روزه‌داران است. برخی از عوامل ایجاد کننده رفلاکس عبارتند از:

صرف چند نوع غذا و یا خوردن غذا‌های متنوع در یک وعده غذایی

دراز کشیدن بلافاصله بعد از صرف غذا

صرف نوشیدنی‌هایی مانند آب، چای، نوشابه‌های گازدار در بین غذا

مصرف انواع سس‌ها و ادویه جات

شماره 2- اختلالات عصبی

از دیگر مشکلات روزه گرفتن که بر اثر تغذیه نامناسب بروز می‌کند، اختلالات عصبی همچون خستگی، گیجی، بی‌حوصلگی، ضعف حافظه و کاهش قدرت یادگیری است. افت قند خون (هیپوگلیسمی) مهمترین عامل بروز عوارض روزه‌داری و اختلالات عصبی است. این مورد از آسیب‌های روزه گرفتن، اغلب در روزه‌دارانی رخ می‌دهد که وعدۀ سحری را حذف کرده و برنامه غذایی خود را منحصر به افطار می‌کنند.

 منبع اصلی تامین انرژی سلول‌های عصبی، گلوکز است. به همین جهت روزه داران باید به میزان لازم کربوهیدرات مصرف ‌کنند. همچنین مصرف مقدار کافی ویتامین های گروه B و ویتامین C در برنامه غذایی ماه رمضان ضروری است. زیرا در غیر این صورت ممکن است درگیر مشکلات روزه داری همچون اختلالات عصبی شوید.

شماره 3- چاقی، افزایش کلسترول و تری گلیسیرید خون

عوارض روزه‌داری رابطه مستقیمی با مصرف مواد غذایی چرب و سرخ کرده، انواع شیرینی و دسرها دارد. به نظر می‌رسد تغییرات چربی خون در ماه رمضان در افراد مختلف، متفاوت بوده و بستگی به مقدار و نوع غذای مصرفی روزه‌داران در افطار و سحر دارد. مصرف وعده‌های غذایی با کالری بالا و خوردن شیرینی‌ها و غذا‌های پرچرب، عوارض روزه از جمله چاقی، افزایش کلسترول و تری گلیسیرید خون را به همراه خواهد داشت.

شماره 4- افزایش فشار خون

یکی دیگر از مشکلات روزه‌گرفتن نادرست، افزایش فشار خون است. این امر در اثر مصرف بی‌رویه مواد غذایی پرچرب و نیز خوردن زیاد نمک و غذاهای شور توسط روزه‌دار بروز می‌کند.

شماره 5- لاغری، ضعف و ناتوانی

از  عوارض روزه داری به شیوه غلط برای برخی از روزه‌داران، کاهش بیش از حد وزن و لاغری مفرط و ضعف در ماه رمضان است. اغلب این عارضه به دنبال کمبود دریافت انرژی و مواد مغذی ضروری برای بدن، ایجاد می‌شود. در صورتی که این افراد نمی‌توانند به مقدار غذای خود اضافه کنند، باید انرژی دریافتی خود را از طریق یک برنامه رژیم غذایی سالم خود را افزایش دهند. این افراد می‌توانند کالری وعده‌های غذایی خود را با خوردن مواد نشاسته‌ای مانند نان، برنج، حبوبات و سیب‌زمینی و نیز استفاده از چربی‌های گیاهی مثل روغن زیتون و یا انواع مغزها افزایش دهند.

شماره 6- سرگیجه و سردرد

سرگیجه و سردرد از دیگر مشکلات روزه گرفتن به شیوه غلط می‌باشد که به علت تغذیه غلط در ماه مبارک رمضان ایجاد می‌شوند. تغذیه نادرست چه به صورت کم خوری و چه به صورت پر خوری ممکن است سبب بروز این نوع از عوارض روزه داری در افراد روزه دار شود.

شماره 7- سنگ مجاری ادراری

از عوارض روزه‌داری افزایش خطر ابتلا به سنگ های مجاری ادراری  است که در صورت عدم مصرف آب کافی طی ماه مبارک رمضان است. با توجه به زمان طولانی روزه‌داری به خصوص در فصول گرم سال، فرصت کوتاهی برای مصرف آب وجود دارد. بنابراین نوشیدن مقدار کافی آب در فاصله بین افطار تا سحر ضروری می‌باشد. میزان مناسب آب برای پیشگیری از مشکلات روزه داری حدود 2 الی 5/2 لیتر است. همچنین استفاده از  عرقیجات مناسب کلیه می تواند در پیشگیری و درمان سنگ مجاری ادراری موثر باشد.

شماره 8- اختلال در رشد نوجوانان

تغذیه نامناسب در نوجوانان در سنین رشد، می‌تواند سبب بروز عوارض روزه داری همچون اختلال رشد شود. بنابراین ضروری است که نوجوانان به تغذیه خود در ماه رمضان توجه کافی داشته باشند. زیرا هر نوع اشتباه در تغذیه می‌تواند باعث ایجاد عوارض ناگواری در آنان شود که گاه جبران آن بسیار دشوار خواهد بود.

سخن پایانی

در طول روزه‌داری سموم ذخیره شده در بافت چربی آزاد شده و در نهایت توسط بدن دفع می‌شوند. از این رو بعد از چند روز روزه گرفتن سطح آندروفین های ترشح شده افزایش می‌یابد. این امر موجب هوشیاری، سرحالی و بهتر شدن احساس عمومی فرد خواهد شد. اما بعضی از روزه‌داران پس از گذشت چند روز احساس ضعف و ناتوانی کرده و دچار عوارض روزه‌داری و مشکلات روزه‌گرفتن می‌شوند. این امر دال بر عدم رعایت اصول صحیح تغذیه‌ای در دوران روزه‌داری است. در حقیقت تمامی مشکلات روزه داری و عوارض روزه به علت تغذیه غلط ایجاد می‌شوند و نباید به عنوان پیامدها و آسیب‌های روزه گرفتن محسوب شوند.

PN:0222